Chaos, vanuit verschillende kanten en hoeken zie ik het woord langskomen.

Visueel in boeken en blogs, op gevoelsniveau in gesprekken met mensen om me heen.

Perel explains that people who have experienced chaos, scarcity or loss “have tremendous skills at this moment. They know this world.” Others may know it from their heritage.

Daar waar chaos bestaat uit alle mogelijkheden en dus nog geen structuur kán hebben, bestaat informatie uit afgebakende pakketten mogelijkheden.
Uit ‘Door de bomen het bos zien’ van Jan Bommerez.

Wanneer is `chaos’ voor een HSPer te veel en wanneer is het prima?

Chaos. Ik houd ervan. Het niet weten zit er zo mooi in, de ruimte, en daardoor de mogelijkheid tot ontdekken, vernieuwen, andere wegen. Is dat eigenlijk niet bijzonder?

Want als hoogsensitieve ken ik chaos ook als bron van véél onbekends dat intens binnen kan komen. Structuur en daarmee houvast lijken dan ver te zoeken. Hoe zit dit eigenlijk?

Laat me je meenemen op reis; We gaan naar India.

Vele jaren geleden ging ik voor het eerst naar India. De allereerste keer, ik was een jaar of 20, met een groepsreis. Vooraf was het spannend. Wat kan ik verwachten, wat ga ik ervaren? Wat is waar van de verhalen en waar kan ik het voordat ik er geweest ben mee vergelijken?

Ik weet het nu nog, wat vond ik het allemaal Véél toen ik daar rondliep!

Moet ik dit vies vinden, moet ik hiervoor op m’n hoede zijn, en wat doen al die stemmingen van de andere mensen toch met me. Malaria, voedselvergiftiging, de hitte van de dag. Een koe die me een kopstoot probeert te geven, het geklaag van de groepsgenoten om me heen, en willen die Indiërs nou iets van me, en zo ja wat dan, of niet?

Ja, als we het hebben over overprikkeling dan is dat een grote ervaring geweest. Ik kan het nog ruiken, voelen, horen. Ik herinner me de paniek die af en toe opkwam als er een zwerm -stekende??- insecten onder de deur door kwam, omdat we ook nog midden in de moesson zaten.

Ik kan me echter ook nu nog zo het serene gevoel voor de geest halen van dat uur, of twee uur, of wie weet een halve dag dat ik op de warme tegels zat en naar een van de zeven wereldwonderen keek. Het gevoel is er, het is tijdloos geworden.

Op blote voeten, geleund tegen een muurtje, uitzicht op de Taj Mahal. Het is zonnig, het witte marmer is intens. Ik voel de warmte van de grond. Ik voel het heel langzaam afkoelen. Ik ruik ergens in de verte nog de geuren. Ik voel de liefde die in het gebouw zit. Ik geniet van de zachtheid van het licht in het gouden uurtje. Sereen. Intens.

Nu ondenkbaar, toen met weinig tot geen mensen om me heen. Of verbeeld ik me dat en is dat de kracht van een herinnering? Wat een rust, wat een sereniteit. Wat een schoonheid.

We vlogen van India naar Nepal. In het vliegtuig las ik: Mensen houden van India of ze haten het. Ik zie me weer zitten. Ik kijk uit t raampje en vraag het me af…. En ondanks de onrust die ik gevoeld had, de véélheid, voelde ik diep van binnen… Ik houd van dit land!

Ik ben terug geweest. Niet een keer, niet twee keer. Inmiddels ben ik nog vier keer naar India geweest, naar dezelfde en ook naar andere plekken dan toen.

Eerst alleen. Op het moment van mijn leven dat ik uit een lange relatie stapte en dacht: Ik wil op reis, waar ga ik naar toe? Heb ik besloten: Ik ga terug naar India. Niet te lang, en met voorzorgsmaatregelen. Maar dat is waar ik heen wil.

Twee keer heb ik dat gedaan, alleen naar India, en het was zalig. Daarna ben ik twee keer met mijn man geweest. Ook hij is van ‘spannend’ naar ‘heerlijk’ gegaan. Voor mij is het een soort van thuiskomen, vól instappen in het leven met alles wat daarbij hoort. Niets wegmoffelen, het leven ligt er letterlijk op straat.

Het interessante is: Ik raak daar zelden tot nooit meer overprikkeld. Hoe kan dat eigenlijk?
Om een antwoord te vinden kijken we eerst naar overprikkeling.

Overprikkeling

Vladimir Dabrowski spreekt van vijf verschillende gebieden van overexcitability of overprikkeling.

Wikipedia:

Psychomotorische overprikkelbaarheid wordt gekenmerkt door een overschot aan fysieke energie of het uiten van emotionele spanning door een algemene hyperactiviteit. Het gaat gepaard met rusteloosheid, nervositeit, een voorliefde voor bewegen, tics, snel praten en druk tot handelen.
Sensuele overprikkelbaarheid behelst een zeer rijke zintuiglijke ervaring, inclusief een waardering voor esthetiek en smaaksensaties, seksuele sensitiviteit en graag in de spotlights staan.
Verbeeldende overprikkelbaarheid stelt in staat tot het nauwkeurig visualiseren van gedachten en gebeurtenissen en hangt vaak samen met een voorliefde voor fantasie, fictie, creatie, simulatie, kunst, drama, poëzie, humor en metaforisch taalgebruik.
Emotionele overprikkelbaarheid omvat het ervaren van een breed scala aan mogelijkerwijs zeer genuanceerde, diepgaande, veelzijdige en heftige emoties. Dit kan gepaard gaan met een groot vermogen tot remming en regulatie van deze emoties, met emoties zoals een sterke schuldgevoeligheid of angst voor de dood, en met een hoge ontvankelijkheid voor en een sterk inlevingsvermogen en interesse in (de emoties van) dierbaren, medemensen en dieren.
Intellectuele overprikkelbaarheid wordt gekenmerkt door een voorliefde voor denken. Het uit zich in leerhonger en verschilt daarmee van intelligentie of het vermogen tot denken. Kenmerkend zijn excessieve gedachtestromen, het willen begrijpen van onderliggende redenen, en interesse in theorie, kennis, abstractie en probleemoplossing.

Als ik voor mijzelf na ga wat er gebeurt in een land als India kan ik bij alle 5 van de bovenstaande gebieden wel een ervaring pakken. Dus de overprikkeling kan daar enorm zijn, voor mij, voor anderen.

Wat als HSP-er heel belangrijk is om te beseffen:
Een veelheid aan prikkels is niet hetzelfde is als je compleet overprikkeld voelen

Wanneer raak je overprikkeld

Of je je overprikkeld voelt of niet hangt grotendeels af van de ‘kleur’ die je onbewust zelf aan je prikkels geeft. Hier ben je je niet bewust van. Toch reageert je lichaam daar feilloos op. Spierspanning, ademhaling, hartslag… Alles reageert op elkaar om je overlevingskansen zo groot mogelijk te maken.

Jouw brein hangt kleur aan dat wat je meemaakt. Op diep onbewust niveau heeft dit te maken met je eigen herinneringen en ervaringen, of met herinneringen en ervaringen die in je cellen liggen opgeslagen vanuit je familiegeschiedenis, je landgeschiedenis, je eigen geschiedenis.

Al deze ervaringen en herinneringen fungeren als ‘kapstokjes’ waar je brein gebruik van maakt om te beoordelen: Dit is het signaal dat ik nu af moet geven.

Deze ‘gekleurde kennis’ ligt heel diep in je verborgen. Dit zorgt ervoor dat je iets in een split seconde als veilig of onveilig, vertrouwd of wantrouwend, als schaarste of als overvloed beschouwt.

Als we even terug gaan naar India zag ik duidelijk bij mijzelf: Voor ik een referentiekader had was het ingewikkeld om in te schatten wat ik kon verwachten. Dat bleek heel waar te zijn, India is een land dat ik niet kan vergelijken met een andere plek of ervaring. Het is zo anders dan wat ik kende, dat de onbekendheid bij mij in eerste instantie voor spanning zorgde.

Toen ik daar echter mijn nog onzekere voeten op de warme aarde zette, ontstond er een nieuwe ervaring. Iets in me werd aangesproken. Het was een soort oergevoel: ik ken deze chaos ergens op een heel diep niveau in mij, uit mijn geschiedenis al weet ik niet uit welke- én ik maakte nieuwe ervaringen en daarmee nieuwe kapstokjes. Het is grappig dat ik me nog zo bewust de vraag en conclusie kan herinneren daar in het vliegtuig: Houd ik van dit land? Ja. Ik houd van dit land. Ik houd van deze intensiteit, deze ‘eerlijke rauwheid’ om me heen.

De keer daarop was al stukken minder spannend. Ik had een herinnering, ik had een beeld. Ik had zin, en wist dat ik niet wist wat ik kon verwachten. Dat gaf mij houvast.

De prikkels die binnenkwamen had ik kunnen labelen als ‘positief’. De verwachtingen kon ik managen. En de weet: Je weet nooit wat er gebeurt, waar je aan toe bent, was voor mij een duidelijkheid en een wijsheid uit het leven.

Ken ik overprikkeling dan niet?

Jawel. Ik ben absoluut een HSP er, en kan heel erg overprikkeld zijn.
Ik weet inmiddels wat ik er tegen kan doen, en het helpt enorm als ik weet waar het vandaan komt.

Ik weet dat een trauma groter of kleiner- ervoor kan zorgen dat handelingsmogelijkheid en nieuwe kapstokken aanleggen totaal niet tot de mogelijkheden behoort voor je daar stappen hebt gemaakt.

En ik weet, een land als India, voor mij als HSPer, is een grote rijkdom aan prikkels.

De schoonheid die alleen een HSPer ten volle kent, de kwaliteit van alle prikkels mogen ervaren.

De schoonheid die ik iedereen die worstelt met HSP zijn zo gun.
Mocht je je herkennen en dit ook willen ervaren?

Weet je welkom